Tuy nhiên, làm thế nào để có được một mâm ngũ quả vừa đẹp lòng, vừa đẹp mắt thì không phải là ai cũng biết đâu nhé! Vì vậy, để thể hiện được niềm tưởng nhớ, sự tôn kính đến tổ tiên và có thể gửi gắm những ước nguyện cho một năm mới đủ đầy và hạnh phúc thì gia chủ nên tránh những sai lầm sau đây:
Những sai lầm cần tránh khi bày mâm ngũ quả. (Ảnh minh họa)
Sai lầm 1: Không hiểu hết ý nghĩa các loại quả
Đúng như tên gọi của mâm ngũ quả là một mâm gồm 5 quả, tương ứng với 5 màu theo thuyết Ngũ hành. Theo quan niệm của người phương Đông, một mâm ngũ quả phải đảm bảo 5 màu sắc sau: đen, đỏ, xanh, trắng, vàng. Các màu này sẽ lần lượt tượng trưng cho Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.
Theo tục lệ từ bao đời nay, trong mâm ngũ quả không thể thiếu nải chuối và nhất định phải là chuối còn xanh. Bởi sắc xanh của chuối tượng trưng cho Hành Mộc. Không chỉ vậy, nải chuối còn có các quả bao lên như bàn tay biểu tượng cho sự chở che, sung túc, đùm bọc và gắn kết. Và quả không sai, khi trên mâm ngũ quả, nải chuối có vai trò cực kỳ quan trọng bởi nó cũng bao bọc và nâng đỡ những loại quả khác.
Nải chuối là một loại quả không thể thiếu khi bày mâm ngũ quả. (Ảnh minh họa)
Thông thường, đặt giữa nải chuối là quả bưởi màu vàng. Theo như các cụ ngày xưa truyền lại thì màu vàng sẽ ứng với Hành Thổ và tượng trưng cho ý nghĩa cầu phúc lộc. Nhưng hiện nay, có nhiều gia đình lại lựa chọn quả phật thủ hoặc quả lựu chín vàng để thay thế cho quả bưởi.
Bên cạnh những quả có màu xanh, vàng thì một mâm ngũ quả trọn vẹn cũng không thể thiếu những quả có màu đỏ, màu trắng và màu đen, sẫm. Bởi những quả có màu đỏ sẽ tượng trưng cho Hành Hỏa, nên người ta thường chọn quả dưa hấu để cho vào mâm ngũ quả. Còn Hành Kim là những quả có màu trắng sáng như quả đào, quả roi ở miền Bắc; Hành Thủy được tượng trưng bằng quả có màu đen, sẫm như mận, hồng xiêm…
Quả dưa hấu tượng trưng cho Hành Hỏa. (Ảnh minh họa)
Nhiều gia chủ vẫn thường hay băn khoăn và lo lắng rằng: “Không biết màu sắc của mâm ngũ quả có nhiết thiết phải đầy đủ các màu theo thuyết ngũ hành hay không?”. Tuy nhiên, theo cổ truyền, Ngũ hành không phải quan niệm trên ban thờ, không có ý nghĩa thực tiễn trong tâm linh.
Do vậy, nếu gia đình bạn chọn được các loại quả theo màu sắc của Ngũ hành thì càng tốt, còn không thì bạn vẫn có thể chọn những quả mang ý nghĩa riêng, thể hiện mong muốn của gia đình mình. Việc bày thêm một số loại quả thể hiện ý nghĩa riêng thường được người dân phía Nam coi trọng hơn phía Bắc.
Quả đào tượng trưng cho sự thăng tiến. (Ảnh minh họa)
Bởi mỗi quả lại mang một ý nghĩa riêng vốn có của nó, chẳng hạn như quả lựu (đông con, nhiều cháu); quả đào (thăng tiến); quả táo to, đỏ (phú quý); quả hồng, quả quýt, quả cam canh chín đỏ (mạnh mẽ, thành đạt); quả thanh long (rồng mây gặp hội); quả dưa hấu, quả bưởi căng tròn (hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn); quả trứng gà (lekima – lộc trời); quả sung (sung mãn về sức khỏe, hay tiền bạc); quả đu đủ (đầy đủ thịnh vượng); quả xoài (âm Hán như là “xài”, cầu mong không thiếu thốn)…
Do vậy, phương án tốt nhất cho việc bày mâm ngũ quả không phải nằm ở chỗ đảm bảo đủ yếu tố của thuyết Ngũ hành là Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ. Tùy thuộc vào mỗi gia đình, mỗi mong muốn, nguyện vọng mà các bạn có thể lựa chọn những loại quả riêng, phù hợp. Còn nếu, bạn vẫn đảm bảo được các màu sắc chủ đạo theo Ngũ Hành, thì gia đình bạn sẽ vừa có được một mâm ngũ quả đẹp, ấm cúng và vừa đem lại cảm giác sung túc.
Mỗi vùng sẽ có một cách bày mâm ngũ quả khác nhau. (Ảnh minh họa)
Ở Việt Nam, với sự đa dạng về vùng miền, mâm ngũ quả của mỗi vùng cũng khác nhau, nhưng đều có ý nghĩa cầu cho cuộc sống no đủ, bình an, phát đạt...
Nếu như mâm ngũ quả của người miền Bắc thường chú trọng đến ngũ sắc theo thuyết Ngũ hành thì mâm ngũ quả của người miền Trung và miền Nam lại coi trọng ý nghĩa của quả, thể hiện khí chất và sự thuận lợi về thiên nhiên.
Mâm ngũ quả của người miền Nam. (Ảnh minh họa)
Và nếu như những loại quả thường gặp trên mâm ngũ quả của người miền Bắc là bưởi, đào, quýt, chuối, hồng thì những loại quả thường được chọn để bày trong dịp Tết của người miền Nam là mãng cầu, sung, dừa, đu đủ và xoài. Bởi theo người miền Nam, những loại quả này khi đọc, phát âm lai lái giống câu “cầu sung vừa đủ xài”, hay “cầu vừa đủ xài sung”.
Còn riêng đối với mâm ngũ quả của người miền Trung thì lại có nét tinh tế riêng xứ của Huế, nhưng thế nào cũng có nải chuối ngự (chuối cau) quả nhỏ mà thơm.
Mâm ngũ quả của người miền Trung. (Ảnh minh họa)
Sai lầm 2: Rửa quả cho sạch sẽ để bày mâm ngũ quả đẹp
Mặc dù, năm nào, nhà nào cũng bày mâm ngũ quả, nhưng cách chọn quả như thế nào và bảo quản ra sao thì không phải là ai cũng biết. Theo thường lệ, nhiều gia đình mua quả về, thường rửa cẩn thận cho quả bóng, đẹp. Song việc rửa quả sẽ làm quả sớm bị héo hoặc thối nếu có chỗ đọng nước.
Vì vậy, để bảo quản quả được lâu trong nhiều ngày, chúng ta chỉ cần dùng khăn ẩm lau sạch quả là được. Với những quả như bưởi mà vỏ bị ố vàng hay mốc xanh, bạn có thể hòa chút nước vôi sạch, thấm vào khăn lau đều sẽ cho vỏ bưởi vàng mà không lo đọng nước, héo bưởi.
Không nên rửa hoa quả khi bày mâm ngũ quả. (Ảnh minh họa)
Sai lầm 3: Chọn ngay quả chín đẹp
Thông thường, mâm ngũ quả cần có trước đêm 30 Tết, và được các gia đình bày biện vào sáng hoặc chiều 30 Tết. Nhưng việc mua quả được được tiến hành sớm hơn nhiều. Do công việc, nhiều gia đình có thể mua quả từ ngày 27 - 28 Tết, thậm chí sớm hơn.
Do đó, nếu không tính đến việc mâm quả sẽ còn để từ 30 Tết đến vài ngày sau (thường là khi gia đình cúng hết Tết), mà chọn mua những quả đã chín đẹp, vừa mắt thì khi bày, quả đã có thể bị chín quá, lá héo, mũm vỏ.
Không nên chọn những quả quá chín và đẹp mắt ngay từ lúc đầu. (Ảnh minh họa)
Nên lựa những quả già nhưng chưa chín quá (tùy theo thời gian mua có sát ngày 30 Tết chưa). Chuối nhất định phải là chuối xanh (để đủ cứng cáp, đỡ những quả khác và còn đảm bảo ý nghĩa màu sắc theo Ngũ Hành); Các loại quả xoài, mãng cầu, đu đủ, hồng… nên mua quả ương về bày để không bị thối. Quả dưa hấu mang tính đấng trí nhân quân tử, xanh vỏ đỏ lòng. Và dù nhiều loại hoa quả, cũng nên bày thêm quả Phật thủ, giống biểu tượng bàn tay Phật.
