Ở trong làng mình, người ta hay nói là bát cơm với quả trứng có ý nghĩa lắm, nhất là trong mấy ngày giỗ chạp, ma chay. Mỗi khi có ai qua đời, người ta thường chuẩn bị một bát cơm với quả trứng để đặt lên bàn thờ, để cầu cho người chết được siêu thoát, được “đầu thai” sang một kiếp khác tốt đẹp hơn. Người ta bảo thế, vì trứng thì có vỏ bên ngoài, mà bên trong lại chứa đựng sự sống, giống như một vòng sinh tử, và bát cơm thì lại là biểu tượng cho sự nuôi dưỡng, cho một cuộc sống đầy đủ. Mọi thứ trong đời này đều có lý do của nó cả.
Đầu tiên, phải kể đến ý nghĩa của quả trứng. Quả trứng, theo dân gian mình hiểu, tượng trưng cho sự sống, cho sự bắt đầu. Trong truyền thuyết dân tộc Việt Nam, cái chuyện Lạc Long Quân và Âu Cơ sinh ra trăm trứng ấy, là cái nền tảng để dân tộc Việt được sinh sôi, phát triển. Vì thế, quả trứng không chỉ là thức ăn, mà còn là biểu tượng cho sự tiếp nối, cho nguồn gốc của dân tộc ta. Mà cái truyền thuyết ấy cũng cho thấy rằng trứng có sự huyền bí, có một cái gì đó rất lớn lao, rất quan trọng.
Còn bát cơm, thì trong những lúc như vậy, có ý nghĩa là để nuôi dưỡng linh hồn của người đã khuất, để họ không thiếu thốn gì ở cõi âm. Người ta nói cơm là tượng trưng cho cuộc sống đầy đủ, không thiếu thốn gì. Mà khi đặt cơm và trứng lên bàn thờ, đó là cái cách mà người sống thể hiện sự tôn kính, sự nhớ ơn đối với người đã qua đời. Họ muốn người đã khuất không phải lo nghĩ gì, được hưởng thụ những gì tốt đẹp nhất. Đó cũng là cách để nhắc nhở người sống phải biết quý trọng những gì mình đang có, phải sống sao cho xứng đáng.
Ở trong lễ tang, bát cơm với quả trứng không chỉ là biểu tượng của sự sống, mà còn là cái cách thể hiện sự kết nối giữa cõi âm và cõi dương. Đặt một quả trứng lên bàn thờ cũng như là đang gửi gắm những lời cầu nguyện, những mong muốn cho linh hồn người đã khuất. Mà cái quả trứng đó không chỉ là để nuôi dưỡng linh hồn người chết, mà còn là biểu tượng cho sự sống vĩnh cửu, không bao giờ kết thúc. Người ta bảo “sống thì phải có nhau”, và “chết thì cũng không xa cách”, nên bát cơm và quả trứng, trong lúc này, có ý nghĩa rất sâu sắc, thể hiện sự nối tiếp giữa các thế hệ.
Mỗi khi làm lễ, người ta hay bày biện mâm cỗ có quả trứng và bát cơm để nhắc nhở con cháu rằng, dù cho có mất đi, nhưng truyền thống, nguồn gốc, và những giá trị tinh thần vẫn phải được giữ gìn. Và cũng để nhắc nhở rằng, cuộc sống này là vô thường, nhưng chúng ta vẫn phải sống sao cho tốt, để khi ra đi không hối tiếc. Cái bát cơm, cái quả trứng ấy, không chỉ là món ăn, mà còn là món quà, là biểu tượng cho sự kính trọng đối với người đã khuất.
Như thế, từ xưa đến nay, tục lệ bày bát cơm quả trứng trong đám tang là một nét văn hóa rất đặc biệt của dân tộc ta. Nó không chỉ là một nghi thức, mà còn mang trong đó nhiều ý nghĩa sâu sắc. Nó thể hiện lòng hiếu thảo của con cháu đối với tổ tiên, và cũng là cách để cầu mong cho linh hồn người đã khuất được siêu thoát, được an nghỉ trong cõi vĩnh hằng. Chúng ta sống, ai rồi cũng sẽ chết, nhưng khi chết đi, phải để lại cái gì đó tốt đẹp cho thế hệ sau, như bát cơm, quả trứng vậy.
Cuối cùng, dù có bận rộn thế nào, thì mỗi khi đến ngày giỗ chạp, ma chay, mọi người trong gia đình vẫn phải nhớ chuẩn bị một bát cơm và quả trứng để tưởng nhớ ông bà, tổ tiên. Đó là cách để chúng ta không quên nguồn gốc của mình, và để người đã khuất cũng cảm thấy an lòng nơi cõi âm. Cái bát cơm quả trứng ấy, nhỏ bé thôi nhưng lại mang trong nó tất cả tình cảm, tất cả sự tôn trọng mà người sống dành cho người đã khuất. Chỉ cần như thế, là đủ rồi.
Tags：[ý nghĩa bát cơm quả trứng, tục lệ tang lễ, truyền thống Việt Nam, quả trứng, bát cơm, phong tục Việt]
